Het Too-much-the same-talent-effect in het Nederlandse voetbal

In het jeugdvoetbal worden alleen de allerbeste talenten (van dat moment) uitgenodigd om bij een profclub te gaan voetballen. Dat wordt dat gezien als de normaalste zaak van de wereld: toptalenten bij elkaar zetten zodat ze meer en beter kunnen trainen onder de hoogste weerstand. Maar is dat wel zo verstandig? Is zoveel talent in een team wel goed voor het team en de talenten zelf? Vooral omdat deze talenten niet complementair zijn aan elkaar. En is meer training en dus meer aanwijzingen niet dodelijk voor de creativiteit?

Teveel talent heeft een negatieve invloed op de teamprestatie

Uit een onderzoek van Swaab, Galinsky en Schaerer in samenwerking met de VU universiteit in Amsterdam onder professionele voetbal en basketbal-teams blijkt dat teveel talent in één team een negatieve invloed heeft op de teamprestatie. (voor de gehele opzet, uitleg en resultaten van dat onderzoek klik hier). Dat effect staat bekend als het Too-much-talent-effect.

De oorzaak daarvan is niet het talent zelf, maar het gebrek aan een goede taakuitvoering en onderlinge samenwerking. Voetbal is een teamsport. Spelers hebben allemaal taken in het veld. Om goed te voetballen en om een goed resultaat te behalen zullen spelers die taken moeten uitvoeren en op elkaar moeten afstemmen. Daar gaat het echter vaak mis. Die taken moeten namelijk wel bij het talent van de speler passen en hij moet zich ook in die rol/taak kunnen schikken. Als spelers niet of minder geschikt zijn voor die taak (denk bv aan een aanvaller die achterin wordt gezet) of als spelers zich niet aan die taken gaan houden (omdat zij bijv. vinden dat ze de bal moeten hebben, het vuile werk niet moeten opknappen, de sterspeler moeten zijn) dan gaat dat ten koste van de kwaliteit van de taakuitvoering en de onderlinge samenwerking en dus uiteindelijk ook van het resultaat.

In honkbal is meer talent altijd beter

Om zeker te zijn van de uitkomst van dit onderzoek werd ook een teamsport onderzocht waarin samenwerking veel minder vereist is: honkbal. Zou een team boordevol goede pitchers, korte stops, verrevelders en slagmannen beter presteren? Daarvoor werden de prestaties van 300 teams uit de MLB over meerdere jaren onder de loep genomen. En wat bleek? Die hypothese bleek juist. Hoe meer talent er in een honkbalteam zit des te beter het team gaat presteren. In honkbal is duidelijk een lineair verband tussen talent en prestatie.

Dit onderzoek heeft de individuele prestatie niet gemeten. Maar het is zeer aannemelijk dat als in het voetbal de teamprestatie door een teveel aan talent zakt, de individuele prestaties en ontwikkeling – een uitzondering daargelaten – ook minder zullen worden.

BVO’s scouten voornamelijk natuurlijke aanvallers en nummers 10

Bij BVO’s heeft dat echter geen enkel punt van aandacht. Integendeel zelfs, doel is om zoveel mogelijk toptalent in de jeugdopleiding te verzamelen. Talent dat bovendien niet complementair is aan elkaar. Scouts/trainers en clubs zijn namelijk niet bezig met het samenstellen van een jeugdteam dat zo goed mogelijk bij elkaar past en zo goed mogelijk gaat samenwerken. Ze zijn ook niet op zoek naar een specifieke back, balafpakker of spits. Scouts zoeken vooral naar jongens met hele goede voetballende vaardigheden. Daarbij wordt voornamelijk gekeken naar wie goed is aan de bal.  Vaak spelen deze voetballers bij hun amateurclub als aanvallende middenvelder (nr 10) of als aanvaller. Logisch, want dat is de plek waar ze beslissend kunnen zijn bij het maken van een doelpunt.

Jongens die wat minder goed aan de bal zijn, of wat minder makkelijk bewegen, maar wel erg sterk zijn in de bal afpakken, een goed gevoel voor positie hebben,  vaak de goede beslissing maken, heel hard werken, voorop gaan in de strijd en veel duels winnen, daar kijken scouts veel minder naar. Nederlandse clubs en trainers vinden namelijk dat alle voetballers ongeacht hun positie in het veld vooral heel goed moeten kunnen voetballen.

Veel ’talenten’ worden intern als opvulling gezien

Daardoor wordt er erg eenzijdig gescout en geselecteerd in Nederland. BVO’s creeren op deze manier niet alleen een too-much-talent-effect, maar ook een too-much-the same-talent-effect.

Zodra al die gescoute ‘klonen’ bij een BVO aan de slag gaan is de kans zeer groot dat ze op een positie komen te spelen waarop ze niet zijn gescout en nog nooit hebben gespeeld.  Volgens het zeer subjectieve oordeel van de jeugdtrainer wordt dan het ‘grootste talent’ centraal op het middenveld of voorin gezet. De rest wordt verdeeld over de overige posities of belanden het hele seizoen vooral op de bank. Zij gelden al snel als opvulling; voetballers die nodig zijn om een team te hebben waarin de zogenaamde grotere talenten kunnen renderen.

Het talent gesmoord door de mores van de BVO

Het gebeurt dan ook overal dat aanvallers die bij hun amateurclub grossierden in acties, doelpunten en assists bij een BVO doodleuk rechtsback of centrale verdediger worden of controlerend op het middenveld moeten spelen. Posities waar hun voorkeur niet ligt en waarvoor ze de kwaliteiten niet hebben ( Albert Einstein noemde deze mismatch al een creativiteitskiller). Binnen 2 jaar zijn deze jongens onherkenbare ballen-inleveraars of breedtikkers geworden. Van de flair, de durf en de creativiteit is dan weinig meer over. Het talent gesmoord door de mores van de BVO. Het is niet zo vreemd dat zij ook weer vaak de eersten zijn die de jeugdopleiding moeten verlaten.

Nederland leidt geen specialisten meer op 

Nederland maakt creatieve, balvaardige talenten hierdoor niet alleen minder creatief, maar maakt er tevens gekunstelde en vaak matige balafpakkers of verdedigers van. Het is niet zo vreemd dat Ajax, PSV en Feyenoord niet een goede Nederlandse back of centrum verdediger hebben. (De Ligt, pas 18 jaar, is hierin een extreme uitzondering die het overigens nog waar moet maken.)

En heel veel van de grootste talenten die wel op 10 of voorin mochten spelen, blijken als ze volwassen zijn toch niet goed genoeg te zijn voor het 1ste, laat staan voor de nationale of internationale top. Dan hebben BVO’s met al hun ‘expertise’ jarenlang de verkeerde spelers opgeleid of zijn ze erin geslaagd de creativiteit er heel vakkundig uit te halen. Nederland kent na Sneijder en Van der Vaart al 10 jaar geen enkele echte nummer 10 meer. Bij Ajax voetbalt er een, maar dat is een Marokkaan. En Frenkie de Jong moet zich op die positie nog bewijzen. En welke creatieve nummer 10 hebben Feyenoord en PSV de afgelopen 20 jaar zelf opgeleid?

In het American Football scouten ze toch ook niet alleen quarterbacks

Als je dit verhaal vertelt tegen een American Footbal-scout, denkt ie dat je een grapje maakt. Dat is namelijk hetzelfde als ze in American Football alleen maar quarterbacks zouden scouten en daarvan dan heel geforceerd linebackers, centers, wide receivers of tight ends van proberen te maken. Dat zou heel dom zijn, elke positie vraagt namelijk om bepaalde specifieke vaardigheden en kwaliteiten. Dat zijn we in Nederland uit het oog verloren. Echte specialisten – een balafpakker, een 10, een natuurlijke leider of een echte rechtsbuiten – zijn zeldzaam geworden of zelfs helemaal verdwenen op onze velden.

Doodt een overdosis aan training en aanwijzingen de creativiteit?

Verder blijkt uit het onderwijs dat een teveel aan scholing slecht is voor de creativiteit. Een kind is van nature onbevangen, origineel, niet bang om fouten te maken, durft risico’s te nemen, doet en zegt wat in hem opkomt, maar dat heeft scholing binnen een paar jaar allemaal afgeleerd bij de meesten. Kinderen worden bang om fouten te maken. Gaan op zeker spelen. Maar wie geen fouten meer durft te maken, kleurt altijd binnen de lijntjes, zal nooit creatief zijn, zal nooit dingen veranderen, zal nooit zijn stempel drukken of met iets origineels op de proppen komen. Nederland brengt daardoor al jaren steeds minder toptalent voort. Reden overigens voor een land als Zweden om kinderen pas leerplichtig te maken als ze 7 jaar oud zijn en niet zoals in Nederland 5 jaar.

Zou dat ook in het voetbal gelden? Zou een teveel aan opleiding, een teveel aan trainingen, regeltjes, taktieken, aanwijzingen en opdrachten, de creativiteit uit jonge spelers halen? Er voor zorgen dat spelers minder initiatief nemen, risicomijdend gedrag gaan vertonen en minder goed zelf oplossingen kunnen bedenken en uitvoeren? Het zijn immers de straatvoetballers (self taught) die ook in het huidige voetbal de krenten in de pap zijn.

Als je naar het Nederlandse voetbal kijkt zie je nog maar weinig geniale acties, dribbels, solo’s, echter nummers 10 en creativiteit. Ons voetbal is te veel gebaseerd op geen fouten maken, geen risico’s nemen, geen balverlies leiden, op balletjes breed, terug en heel veel vaak zinloos overspelen in een traag tempo.

Laat kinderen lekker voetballen

Moeten we kinderen daarom niet meer vrij laten tijdens de trainingen en wedstrijden? Ze hun gang laten gaan. Ze juist stimuleren om zelf na te denken en met oplossingen te komen. Stoppen met het vele voorzeggen, de continue stroom van aanwijzingen, met lineaire oefeningen langs pionnetjes en met het het in rijtjes staan. En dat vooral vervangen door heel veel wedstrijdgerelateerde oefeningen en mini-partijtjes met doeltjes. De KNVB heeft de wedstrijdvormen bij de jeugd grondig onder handen genomen en dat is een enorme verbetering, maar het lost de grootste problemen niet op.

We moeten veel breder naar talent gaan kijken

We moeten in Nederland veel breder naar talent gaan kijken. Zaken als inzicht en mentaliteit niet ondergeschikt maken aan techniek, motoriek en fysiek. Op zoek gaan naar echte specialisten. En als daar jongens tussen zitten die misschien wat minder goed aan de bal zijn of iets minder motorisch zijn om die ook eens een kans te geven en daar niet meteen een streep door te zetten. Een betere motoriek, voetenwerk of techniek is namelijk veel makkelijker en sneller aan te leren dan zaken als inzicht, inzet, gevoel voor positie, zelfvertrouwen, zelfreflectie, mentale hardheid, durf en creativiteit.

Bovendien lijkt het erop dat scouts ook vaak vergeten dat de potentie van een talent bepaald wordt door zijn omgeving (trainers, ouders, leraren, vrienden, ploeggenoten) en zijn mentaliteit (zelfvertrouwen, zelfovertuiging, zelfreflectie, inzet, motivatie, persoonlijkheid) en niet door een meetlat te leggen langs zijn huidige voetbalvaardigheden. Bij opvallend veel Nederlandse talenten stagneert de ontwikkeling namelijk al na hun 17e of 18e jaar. Scouts, trainers en clubs doen daar veel te laconiek over. Verstandiger zou zijn daar eens heel goed onderzoek naar te doen en de selectiemethode bij te stellen.

Verbied het scouten van jonge kinderen

Verder moeten er een einde komen aan het op jonge leeftijd al selecteren. Uit talloze onderzoeken over talentidentificatie- en ontwikkeling (zie deze, deze en deze artikelen die ik daarover heb geschreven) blijkt keer op keer dat op het vroege leeftijd scouten (zie nu weer PSV) gebaseerd is op glazenbol-kijken, geen enkele zin heeft en meer kwaad doet dan goed. Vooral omdat beter talent daardoor wordt buitengesloten van een goede opleiding.

Wordt het onderhand ook niet eens tijd dat het scouten en selecteren van jonge kinderen gewoon keihard verboden wordt. Dat we er voor gaan zorgen dat niet 1% van alle talenten goed wordt opgeleid, maar 100%. Dat al die talenten gewoon lekker bij hun amateurclub, op hun favoriete positie en bij hun vriendjes kunnen blijven voetballen en daar goede training krijgen. En dat er pas geselecteerd wordt door BVO’s vanaf de pubertijd.

En wanneer worden zaken als het leeftijdseffect en het selecteren van vroegrijpe spelers eindelijk eens serieus aangepakt? Iedereen weet ervan en heeft het erover, maar als je naar de selecties kijkt van Nederlandse jeugdteams (zie nu ook weer Oranje o17 op het EK) dan zie je dat niet terug.

Nederland moet af van het elitaire opleidingssysteem

Zolang dit eenzijdige talentidentificatie- en elitaire opleidingssysteem blijft bestaan, blijft Nederland teveel afhankelijk van toeval. Toevallig een toptalent, toevallig een goede lichting, toevallig een goede jeugdtrainer of toevallig een club die het wel goed doet. Nederland gaat op deze manier erg onzorgvuldig met haar voetbaltalenten om. Nederland telt meer dan een half miljoen jeugdspelers. Dat is meer dan genoeg om altijd meerdere internationale topspelers en een nationaal topteam te hebben.