Eerste indruk van zowel Van Bommel als PSV is teleurstellend

In zijn eerste persconferentie had de nieuwe PSV-trainer Mark van Bommel alle gelegenheid om eens haarfijn uit te doeken te doen hoe hij over voetbal denkt. In plaats van met een goed uitgedacht, interessant en begeesterend verhaal te komen, plakte Van Bommel wat oneliners, doordrenkt met nietszeggend jargon aan elkaar. Het is jammer dat geen van de aanwezige sportjournalisten dat aanvoelde, doorvroeg en hem echt eens wat liet zeggen. U kunt de persconferentie hier terugkijken.

Van een jonge, ambitieuze, beginnende trainer die min of meer uit het niets zomaar zijn droombaan in de schoot krijgt geworpen, had ik meer ijver en enthousiasme verwacht. Meer dankbaarheid en nederigheid ook. Van Bommel zat daar echter de zelfverzekerde en doorgewinterde trainer te acteren waar PSV de handen mee dicht mocht knijpen. Klaarblijkelijk vergetende dat ie als trainer zo groen is als gras en zijn nieuwe positie te danken heeft aan zijn rijke verleden als voetballer.

Misschien lagen mijn verwachtingen te hoog en had ik teveel gekeken naar de bevlogen persconferenties van andere vrij onervaren trainers bij een grote club. Trainers als Nagelsmann, Tedesco, Klopp en Tuchel die er soms haast een Masterclass van maakten; niet alleen qua inhoudelijke kennis over voetbal, werkwijzes, groepsdynamiek maar ook qua eloquentia, enthousiasme en innemendheid.

Aan de hand van die 1ste persconferentie werd mij in ieder geval niet duidelijk waarom de PSV-leiding voor Van Bommel had gekozen als hoofdtrainer. Van Bommel imponeerde namelijk geenszins en greep die ultieme gelegenheid ook niet aan om zowel de pers als de fans voor zich te winnen met een goed, steekhoudend en enthousiasmerend verhaal.

Het bekende Nederlandse riedeltje: Dominant, aanvallend, kapot spelen

Ook in de persconferenties en interviews daarna bleef het gissen naar de precieze werkwijze en gedachtes over voetbal van Van Bommel. Hij kwam niet verder dan of wilde niet meer loslaten dan de geijkte termen die bijna alle Nederlandse trainers gebruiken: dominant, aanvallend voetbal, met de punt naar voren, hoge intensiteit, geduld op brengen en tegenstanders kapot spelen. Oh ja, en hij zei ook nog dat ie heel anders wil voetballen dan Philip Cocu. Wat dat dan ook mag betekenen…

Omdat het op deze manier mij niet duidelijk werd wat de visie en aanpak van Van Bommel is, heb ik 5 trainingen  bezocht en 2 oefenwedstrijden tegen Galatasaray en Olympiakos geanalyseerd.

Van Bommel hanteert het 4-2-3-1-systeem met 2 controlerende middenvelders (Hendrix, Rosario), een 10 (Pereiro) en met 2 aanvallende backs (Angelino, Dumfries). De bevindingen op een rijtje.

PSV bouwt traag en voorspelbaar op.

PSV moet van Van Bommel kort opbouwen van achteruit via de 2 centrale verdedigers die dan vervolgens de backs of de 2 controlerende middenvelders moeten inspelen. Omdat de backs regelmatig hoog staan, kunnen de 2 centrale verdedigers vaak alleen de bal kwijt aan elkaar of naar de 2 controleurs vlak voor hen. Deze 4 staan bijna altijd in een statisch vierkant. De opbouw verloopt daardoor traag en voorspelbaar: PSV komt vaak niet verder dan inspelen, terugkaatsen, breed, opnieuw inspelen, terug en weer breed. Daarbij wordt nooit een linie overgeslagen, is er geen beweging voorin en wordt er haast nooit gekozen voor een steekbal of een lange bal over de verdediging van de tegenstander heen. Hier een voorbeeld daarvan van De Video Analist.

De 2 controlerende middenvelders missen creativiteit

Zowel Hendrix als Rosario missen inzicht en het voetballend vermogen om snel open te draaien, een actie te maken of een steekbal te geven. Zij kiezen altijd voor zekerheid: breed en terug, terwijl de oplossing vaak vooruit ligt. De sporadische keer dat wel een pass vooruit geven, komt deze niet aan. Bekijk de beelden van Rosario en Hendrix van De Video Analist hierover.

Het duo De Jong-Pereiro is erg statisch

Zowel de 9 Luuk de Jong als de 10 Gaston Pereiro willen graag de bal in de voeten hebben en komen dan ook bijna altijd in de bal. Beiden duiken bijna nooit in de ruimtes achter de verdediging of tussen de linies en trekken geen gaten voor elkaar of voor een ander. Door dit gebrek aan beweging en dus verrassing is dit duo erg makkelijk te verdedigen en wordt het voor PSV heel moeilijk om hen te bereiken en dus via het centrum aan te vallen.

Verder laat Perreiro zich veel te weinig gelden en oogt te vaak afwezig. Soms flikkert zijn genialiteit even op – actie, voorzet of steekbal – maar de Uruguayaan kan en moet veel beter. Van Luuk de Jong valt elke weer weer op hoe afhankelijk hij is van de spelers om hem heen. De Jong mist snelheid, een actie of een dribbel en kan niet op eigen houtje een doelpunt maken. Als het tempo omhoog gaat en de ruimtes kleiner worden, mist de Jong techniek en handelingssnelheid om het spel goed voort te zetten.

PSV valt aan via de flanken

Omdat er geen inventiviteit in het controlerende en verdedigende centrum (Isimat, Scwaab) van PSV is, en Pereiro en De Jong erg statisch spelen, ligt de opening – vaak na en tiental zinloze pasjes – op de flanken waar iets meer ruimte is. Negen van de tien keer komen dan de backs Angelino en Dumfries in balbezit. Dat komt omdat de rechtsbuiten (Maalen) en linksbuiten (Bergwijn) naar binnen moeten komen. PSV staat daardoor voorin vaak met 5 man op een rijtje: Angelino-Bergwijn-De Jong-Maalen-Dumfries. Omdat iedereen daar al staat, is er geen beweging en geen diepgang en kunnen de backs vaak niet anders dan de bal weer naar de controleurs (Hendrix en Rosario) spelen. Wat weer resulteert in een balletje terug of breed. En dan begint het gebrei weer opnieuw aan de andere kant van het veld.

Door dit hele trage, statische voetbal komen de voetballers die meer kwaliteit en inventiviteit hebben – Pereiro, Bergwijn, Lozano (als die er weer bij is) – te weinig in balbezit. PSV maakt het zich daardoor onnodig moeilijk.

Waarom niet aanvallen via halfspaces of centrum?

Tot nu toe laat Van Bommel PSV spelen als een typische Nederlandse trainer. Geheel in de stijl van zijn voorganger Cocu en zijn schoonvader Van Marwijk. Trage en voorspelbare opbouw, aanvallen via de zijkanten, geen of ongeorganiseerde pressie, het niet benutten van de halfspaces, niet aanvallen via het centrum, weinig beweging en weinig diepgang met en zonder bal en heel weinig ballen die vooruit worden gespeeld (zelfs in de omschakeling, als er ruimte is, gaat de bal te vaak breed of terug).

Van Bommel eist dat zijn team geduld opbrengt, de kans afwacht en op het juiste moment toeslaat. Prima, maar dan moet hij wel spelers opstellen die dat juiste moment herkennen (en een bal vooruit durven te spelen) en hierop gaan oefenen. Maar dat gebeurt gek genoeg niet.

Een belangrijk spelprincipe als diepte voor breedte zie je niet terug

Ik heb een training gezien die opgaat aan 2 grote rondo’s (dat zie je vaak bij PSV) die een half uur duren en een 11 tegen 0 oefening, waarbij er eindeloos getikt wordt zonder weerstand. Bedoeling is dan dat er niet wordt aangevallen via het centrum (!), maar via de flanken. Bij voorkeur via de opkomende back waarna er meestal een lage voorzet komt. Er wordt dan geen enkele aandacht besteed aan de bezetting voor het doel: bijvoorbeeld 3 spelers die dan 1ste paal, 2e paal en strafschopstip lopen en hoe de restverdediging moet staan (bijvoorbeeld om weer snel druk te zetten bij balverlies).

Ik heb enkele 11-11 partijtjes op de trainingen gezien waarbij er in 30 minuten door zowel de A als de B ploeg amper een kans wordt gecreeerd. Het is vooral inspelen en terug tikken rond de middencirkel wat na verloop van tijd bij beide teams altijd tot balverlies leidt. Een zeer belangrijk spelprincipe als diepte voor breedte heb ik bij PSV nog niet gezien. Het verontrustende is, dat de staf hierin ook niet ingrijpt.

Is dit het niveau van proftraining in Nederland?

Als Hendrix voor de zoveelste keer de bal weer terugkaatst in plaats van open te draaien en vooruit te spelen, zwijgt de hele staf. En datzelfde gebeurt als Bergwijn en Angelino op links of Maalen en Dumfries op rechts diep staan en zo geen ruimte scheppen voor elkaar of als De Jong en Pereiro beiden in de bal komen in plaats dat een van de twee het gat induikt. Ik heb me regelmatig achter de oren gekrabt of ik daadwerkelijk naar een professionele training van een Nederlandse topclub zit te kijken. Ik heb namelijk jeugdtrainers bezig gezien bij zowel amateur als topclubs die veel en veel beter training geven. Die wel bezig zijn met het spel stilzetten, spelers apart pakken, bezig zijn met ruimte maken voor elkaar, met looplijnen, met diepgang etc etc. Bij PSV gebeurde dit zelden. Van Bommel legde het spel bij ieder partijspel 2x stil voor een vrij algemeen praatje en 1x pakte Dirkx Perreiro apart.

Maar goed, ik ben ik niet de enige die zich verbaasd over het niveau van onze proftrainers. En ja, ik heb natuurlijk niet alle trainingen gezien en het kan goed zijn dat er dan anders werd getraind. maar daar geloof ik niet in als ik naar de wedstrijden kijk. Die sluiten namelijk precies aan bij wat ik gezien heb op de trainingen.

Familie- en vriendenkring

Van Bommel heeft in interviews hoog opgegeven over zijn assistenten Robbemond en jeugdvriend Dirkx alsook over zijn adviseur en schoonvader Van Marwijk. Volgens Van Bommel heeft hij ze uitgekozen, omdat ze alledrie hetzelfde over voetbal denken als hij. Kijkend naar de trainingen en wedstrijden had Van Bommel er beter aan gedaan om wat verder te kijken dan zijn vrienden- en familiekring en iemand uit te kiezen die een modernere manier van voetballen nastreeft en hem bijpraat en aanvult. Maar goed, ik heb me al eerder verbaasd over het vriendenclubje binnen PSV in het bijzonder en het voetbal in het algemeen (#oldboysnetwerk).

In de wedstrijden tegen Galatasaray en Olympiakos ( 2 hele matige ploegen) had PSV het eerste uur de grootste moeite om een fatsoenlijke aanval op te zetten, laat staan een kans te creeren. Pas toen de tegenstander een aantal vaste krachten had gewisseld en fouten begon te maken, wist PSV het duel naar zich toe te trekken.

Van Bommel roept met zijn keuzes voor spelers alsook zijn speelstijl de problemen over zichzelf en zijn ploeg af. Elke tegenstander die inzakt en de ruimtes klein maakt kan vrij eenvoudig dit voorspelbare en statische PSV van scoren afhouden. Elke ploeg met een klein beetje meer durf en kwaliteit kan de Eindhovenaren zelfs verslaan. Met dat in het achterhoofd beginnen de Eindhovenaren – als ze zo blijven voetballen – wederom aan een kansloos Europees avontuur.

Er valt zo weinig te genieten in Eindhoven

PSV heeft geluk, dat het in de matige Nederlandse competitie speelt. Een competitie die gedomineerd wordt door Nederlandse trainers die – een uitzondering daargelaten – allemaal dezelfde ouderwetse spelopvatting hebben. Daardoor zal PSV toch veel wedstrijden gaan winnen, niet omdat het beter voetbalt als team, maar puur omdat het individueel meer kwaliteit op het veld heeft staan.

Toch is de kans groot dat de titel dit seizoen naar Amsterdam gaat. Ajax liet in de wedstrijd tegen Sturm Graz namelijk zien hoe het wel moet: veel beweging, diepgang en ballen vooruit spelen in plaats van breed en terug (bekijk hier de analyse van de Video Analist). Als Ajax zo blijft voetballen en Van Bommel op deze ingezette lijn doorgaat en zijn taktiek, veldbezetting en spelprincipes niet gaat aanpassen dan wordt het niet alleen een moeizaam jaar voor PSV, maar valt er ook voor de toeschouwers weinig te genieten in Eindhoven.