Kapitale denkfout Cocu: hij wuift al maanden het doelsaldo weg

PSV-trainer Philip Cocu zei in januari: “Het zal een spannende titelrace blijven en dat verwacht ik tot het einde van het seizoen.” Dan mag je verwachten van een trainer, die zelf PSV in 2007 op doelsaldo naar de titel schoot, dat het doelsaldo wel een dingetje is op de trainingen en tijdens de wedstrijdbesprekingen. Dan mag je ervan uitgaan dat hij zijn team duidelijk maakt dat ze door moeten blijven gaan. Hun taak moeten blijven uitvoeren. Blijven jagen op goals. Niet verslappen, omdat ze dat anders wel eens heel duur kan komen te staan aan het einde van het seizoen… 

Het opmerkelijke is dat Cocu in de maanden erna het alleen maar over winnen had en het woord doelsaldo niet in de mond wilde of durfde nemen. Sterker nog, hij maakte het iedere keer onbelangrijk, een bijzaak. Een paar voorbeelden.

• Voor het duel tegen Excelsior in januari zei hij nadat zijn ploeg na een uur met 0-3 voorstond, PSV er daarna met de pet naar gooide en het 1-3 werd: “Het gaat om de punten. Dat is wat ik de ploeg voor de wedstrijd heb voorgehouden.”
• Een week later zei hij voor de wedstrijd tegen De Graafschap dat de volle buit pakken alleen belangrijk was. In die wedstrijd stond PSV na een helft met 3-0 voor, waarna de ploeg compleet inkakte en het na 3-2 uiteindelijk nog 4-2 werd. In de uitwedstrijd was PSV hetzelfde overkomen door de Graafschap terug te laten komen tot 3-3 na een 0-3 ruststand. Na afloop sprak Cocu niet over een gemiste kans om het doelsaldo op te krikken, maar had hij het over: “we hebben verzuimd het duel op slot te gooien.”
• Tegen AZ liet PSV de Alkmaarders na een 0-4 voorsprong terugkomen naar 2-4. Wederom wilde Cocu het niet over doelsaldo hebben. Hij benadrukte ook nu weer het belang van de 3 punten en zei: “We moeten spelen om de overwinning binnen te halen.“
• Tegen Willem II speelde PSV zich inspiratieloos na een 2-0 zege. Het signaal dat Cocu na de wedstrijd gaf aan de pers, het publiek en de tegenstanders sprak boekdelen: “de 3 punten wegen zwaarder voor mij dan de uitslag.” Om er daarna nog aan toe te voegen: “Het aantal goals moet niet een doel op zich zijn.“
• Roda bakte er tegen PSV helemaal niets van. De Eindhovenaren  drukten echter niet door, integendeel. Het erg slordig spelende elftal van Cocu maakte geen moment de indruk écht te willen knokken voor een grote overwinning. Nadat PSV op 0-2 was gekomen, haalde Cocu aanvaller Perreiro naar de kant en bracht een 3e centrale verdediger (Bruma) in om, zoals Cocu later zelf aangaf, ‘het duel in het slot te gooien.’
• Aangezien het steeds duidelijker werd dat de titelstrijd wel weer eens bepaald zou kunnen worden door het verschil in doelsaldo werden de vragen van de pers steeds explicieter op dat gebied. In de persconferentie voor de wedstrijd tegen Vitesse gaf Cocu eindelijk bloot, wat iedereen al maanden op het veld had gezien. “Er is geen aandacht besteed aan het doelsaldo in de voorbereiding. Je moet winnen en niet veel verder denken. Nu zien te winnen, op de laatste dag zou het kunnen gaan om doelsaldo, op dit moment is dat echter niet de hoofdzaak.” PSV won die wedstrijd met 2-0. Maar van knokken en jagen op een grotere overwinning, was net als al die vorige wedstrijden, geen enkele sprake.

Als winst het doel is, gaan spelers niet meer doelpunten maken

Cocu heeft zeker na de winterstop de nadruk uitsluitend gelegd op winnen. Dat is niet verstandig sport-psychologisch gezien. Om te winnen moet je juist niet voortdurend met winnen bezig zijn. Het overmatig focussen op het eindresultaat werkt averechts. Het is beter je te focussen op de weg die je moeten bewandelen om het eindresultaat te bereiken.

Het winnen kan in een toernooi – waar je er meteen uit ligt bij verlies – wel een goede focus zijn en dan is het ook verstandig om een wedstrijd in het slot te gooien als die voorsprong eenmaal is bereikt. Maar in een langdurige competitie – ook nog een die zo spannend is dat het doelsaldo heel belangrijk kan worden – mag de focus nooit iedere week op het winnen liggen. Alleen maar winnen is niet genoeg in dit geval.

De eerste de beste sportpsycholoog had aan Cocu kunnen vertellen dat als je je spelers de boodschap van ‘winnen’ meegeeft, ze na een 1-0 voorsprong automatisch behoudender gaan spelen en bij een 2-0 voorsprong het wel welletjes vinden. Het doel is immers dan al bereikt, waardoor ze zich minder gaan richten op de dingen die ze op dat moment goed moet doen. Zo sluipt er onbewust concentratieverlies, slordigheid en gemakzucht in een ploeg. Een hoge(re) uitslag neerzetten is met die insteek onmogelijk.

Veel beter is het om de boodschap ‘je gaat 90 minuten je stinkende best doen of je gaat je taak 90 minuten lang uitvoeren of je laat je man 90 minuten niet los’ mee te geven. Dan geeft het brein geen signalen af van verzadiging en verslapping.

Het is in een professionele sport als voetbal onbegrijpelijk dat een trainer van een topclub zijn team op deze amateuristische manier maanden achter elkaar benadert en toespreekt. Én dat niemand hem hierin heeft gecorrigeerd. Er loopt toch een sportpsycholoog rond bij PSV? Als je bijna wekelijks binnen en buiten het veld hetzelfde onprofessionele patroon ziet, moet dit toch iemand opvallen? Of heeft PSV na het ontslag van sportpsychologe Isbouts geen andere in dienst genomen? In dat geval heeft Toon Gerbrands de grootste fout in zijn carièrre gemaakt, want hij was het die Isbouts de wacht aanzegde omdat ze geen topsportmentaliteit kweekte.

Deze focus getuigt niet van topsportbeleid

Wat er nu al maanden (eigenlijk het hele seizoen al) bij PSV gebeurt, getuigt echter niet van een topsportmentaliteit- en beleid. Cocu heeft ongestoord de druk en focus op winnen maanden achterelkaar zo groot kunnen maken dat het daardoor onmogelijk is voor zijn team om maximale prestaties te leveren. Met die aanpak bereik je juist het tegenovergestelde: dat zijn ploeg juist minder goed gaat spelen, de focus niet kan vasthouden, minder doelpunten gaat maken, onnodig punten verspeelt en dat het team op het moment suprême (Ajax thuis) niet thuis geeft.

PSV heeft dit seizoen veruit de beste selectie van de Eredivisie. Toch slagen de Eindhovenaren er maar niet om dat om te zetten in overtuigende uitslagen. In de laatste 10 Eredivisiewedtrijden wist PSV maar 22 x het net te vinden. Een gemiddelde van amper 2 goals per wedstrijd. Dat is wel erg karig als je weet dat de strijd wel eens kan uitdraaien op doelsaldo. Het is curieus dat dit intern niet werd en nog steeds niet wordt geevalueerd, en dat zowel trainer, spelers als directeur steeds maar weer heel tevreden dezelfde teksten de huiskamer in blijven slingeren.

Of PSV nu wel of niet kampioen wordt, maakt in deze niets uit. Het gaat erom dat er een blunder is gemaakt in de mentale voorbereiding van een team op wedstrijden. Niet 1 keer, maar eigenlijk een heel seizoen en zeer zeker in alle duels na de winterstop. Dat is onacceptabel op dit niveau, omdat zoiets je het kampioenschap kan kosten. Die benadering staat haaks op het door PSV zo geambieerde topsportklimaat en getuigt eerder van psychologie van de koude grond.

Update: En ook voor de wedstrijd tegen Cambuur heeft Cocu het over winnen. Het zijn zelfs de eerste woorden die de man in zin mond neemt tijdens de persconferentie. Onverbeterlijk en ongelooflijk. Je kan er allerlei kreten op los laten, maar 1 ding is zeker: Met deze amateuristische benadering is het onmogelijk dat PSV tegen Cambuur de gewenste monsterscore gaat neerzetten, omdat ook in deze wedstrijd er weer periodes van concentratieverlies, gemakzucht en het niet houden aan de taken gaan optreden.