“Voetbal is primair een denksport. De focus in het Nederlandse voetbal moet komen te liggen op fysiek en mentaliteit. De beste talenten denken anders. We hebben betere spelers en betere trainers nodig. We moeten beter opleiden. We hebben daarvoor allerlei dingen nodig en moeten allerlei dingen gaan onderzoeken. We moeten daarvoor om de tafel gaan zitten.” Dit zijn de meest gehoorde uitspraken van de technisch directeur van de KNVB, Hans van Breukelen.
Bij mij roepen zijn interviews en zijn uitspraken meer vragen op dan dat ik antwoorden krijg. Vragen als: Waarom? Wat? Door wie? Hoe? Wanneer? In welk tijdsbestek? Helaas gaf de oud-keeper daar nooit een duidelijk antwoord op waardoor zijn visie op voetbal en vooral hoe hij denkt het Nederlandse voetbal de 21e eeuw in te trekken erg vaag blijft. Van Breukelens visie vertoont daarmee grote gelijkenissen met het KNVB-rapport ‘Winnaars van Morgen‘, dat naast een aantal goede punten, vooral uitblinkt in achter de feiten aan blijven lopen, gemiste kansen en onduidelijkheid.
Van Breukelen vergroot en dramatiseert zijn eigen prestaties op een lachwekkende manier
Gelukkig heeft Van Breukelen een boek geschreven ‘Winnen; van talent naar topspeler’ waarin hij zijn voetbalvisie uitgebreid uiteenzet. Ik heb het boek gekocht en gelezen. Voordat ik daar inhoudelijk iets over zeg, eerst even iets anders waar ik niet om heen kan. Van Breukelen blikt in zijn boek regelmatig terug op zijn eigen voetbalverleden en gebruikt zijn ervaringen ook als argumenten. Daar is niks mis mee, maar de manier waarop hij over zichzelf praat is tegen het lachwekkende aan. De man houdt er nadelijk van zijn eigen prestaties uit te vergroten en er een melodramatische grandeur aan te verbinden.
Ik zal om u te sparen alleen de voorbeelden geven uit de eerste 2 bladzijden…
- Mijn carriere als profvoetballer is hét voorbeeld van pieken en dalen in de buitencategorie
- Met een voor mij kenmerkende – vol overgave uitgevoerde – actie
- Tijdens mijn geslaagde poging de bal voor zijn voeten weg te slaan
- Mijn altijd gedegen wedstrijdvoorbereiding
- Ik heb grote successen mogen boeken
- Ik kan terugkijken op een zeer geslaagde loopbaan
- Ik ben erin geslaagd het maximale uit mezelf te halen
- Ik heb mijn plafond meerdere keren aangetikt
Gek genoeg doet hij ook vaak het omgekeerde. Dan zet ie zichzelf neer als een pias die er niets van kon en hemelt hij bijvoorbeeld andere keepers op tot buitenproportionele hoogte.
Maar de absolute kroon spant zijn verhaal over het diepe dal waar hij doorheen is gegaan. Dat was het diepste dal ooit, hij zat kapot, wilde zelfs zelfmoord plegen en is er toch in geslaagd om zich daar weer uit te vechten. Dan denk ik dat de man iets vreselijks heeft meegemaakt: een ernstige ziekte, een zware blessure, een sterfgeval. Maar Van Breukelen heeft het dan over dat lullige graspolletjesincident uit 1987…
In Winnen worden hele zinnige dingen gezegd
Genoeg. Verder over de inhoud van het boek. Van Breukelen heeft 57 (ex)-internationals en een keur aan trainers, sportwetenschappers, haptonomen, fysiologen, ouders, voetbalmakelaars, sportjournalisten en bestuurders gesproken over heel veel facetten in de voetbalsport en geeft in zijn boek hun meningen weer. Zaken als taktiek, techniek, open skill-sport, groei-mindset, jeugdopleiding, leeftijdseffect, fysiek, scouting en mentaliteit komen allemaal aan de orde. En daar worden hele zinnige dingen over gezegd. Het is goed om te lezen dat Van Breukelen een man is die zich heel breed heeft laten informeren over allerlei voetbalzaken en ook niet bang is om andersdenkenden en mensen buiten de voetbalsport aan het woord te laten.
Kan Van Breukelen daar een goede visie van maken?
Dat klinkt allemaal erg hoopvol. Eindelijk iemand bij de KNVB die weet wat er allemaal speelt. De grote vraag die dan nog overblijft is: kan Van Breukelen aan de hand van al die informatie tot een visie komen die het Nederlandse voetbal in de breedste zin van het woord beter gaat maken?
Met dat in je achterhoofd is het opmerkelijk en teleurstellend dat de oud-PSV-keeper vervolgens conclusies trekt waarmee hij de ‘experts’ en zijn eigen boek tegenspreekt. Hij doet dat niet 1 x, maar heel vaak. Ik zal een paar voorbeelden noemen.
Zo vertellen de door hem gesproken experts dat techniek, taktiek, fysiek en mentaliteit de basisvaardigheden van het moderne voetbal zijn. Dat is natuurlijk een enorme open deur, maar het is wel opmerkelijk dat Van Breukelen daar vervolgens een eigen schwung aan geeft. Hij vindt dat fysiek, winnen en mentaliteit centraal moeten gaan staan in het Nederlandse (jeugd)voetbal. Waar heeft Van Breukelen dan bijvoorbeeld techniek, motoriek en taktisch inzicht gelaten? Wat zouden Ozil, Messi en Iniesta daarvan vinden…
Hij spreekt zichzelf daarmee ook tegen. Hij zegt namelijk zelf in zijn boek dat voetbal een open skill sport is. Dat betekent dat er veel vaardigheden (o.a. techniek, inzicht, kracht, snelheid, motoriek, mentaliteit, besluitvorming) voor nodig zijn, die zich steeds moeten aanpassen aan een veranderende omgeving (o.a. medespelers, tegenstanders, ruimtes, bal). Waarom wil hij dan dat het voetbal in Nederland zich gaat focussen op slechts 2 of 3 van die vaardigheden? Dat kan bij een gesloten skill-sport met steeds repeterende bewegingen als roeien of wielrennen wel, maar bij voetbal creeer je zo gemankeerde spelers en zeker geen topvoetballers. Heeft Van Breukelen wel enig idee hoe het er bij de regionale jeugdopleidingen aan toe is gegaan de afgelopen jaren? Waar denkt Van Breukelen dat al die matige voetballers vandaan komen?
Van Breukelen wordt als TD van de KNVB verantwoordelijk voor de jeugdopleidingen (en vooral het verbeteren daarvan) en de opleiding van de jeugdtrainers (en het verbeteren daarvan) in Nederland. Als hij dan zegt dat fysiek en winnen centraal moet staan kun je niet anders concluderen dat hij met oogkleppen op naar het jeugdvoetbal in Nederland heeft zitten kijken. In het jeugdvoetbal – vooral bij de BVO’s – draaide het de afgelopen decennia om vooral 2 zaken: fysiek en winnen. En wat heeft dat ons gebracht? Middelmaat!
Een experiment met PSV scouts toont aan hoe slecht er gescout wordt
Alles wat groter, sterker en sneller is dan de rest – vaak puur omdat ze zich eerder ontwikkelen (de vroegrijpers) of eerder in het jaar zijn geboren (de leeftijdseffect-talenten) werd en wordt nog steeds gescout. U kunt op dit Youtube-kanaal alle BVO-teams van O15 jaar van afgelopen seizoen zien voetballen. Wat valt op? Die jongens zijn bijna allemaal groot, sterk en/of vroegrijp.
Uit alle wetenschappelijke onderzoeken komt naar voren dat deze manier van scouten onverstandig is omdat daardoor 50% van het voetbaltalent over het hoofd wordt gezien. Van Breukelen benoemt dit probleem zelf in zijn boek. Waarom dan nog meer op fysiek gaan letten? Waarom pakt hij het leeftijdeffect en het maturiteitsprobleem dan niet aan? Bijvoorbeeld door bio-banding in te voeren.
Het is notabene zijn eigen club PSV die onlangs meewerkte aan een test met 25 ervaren scouts waaruit bleek dat scouts talenten over het hoofd zien omdat ze teveel naar fysiek kijken. Door de nadruk op fysiek te leggen geeft hij trainers en scouts een signaal om nog meer op fysiek te gaan letten en wordt er nog meer voetbaltalent over het hoofd gezien.
Wat bedoelt Van Breukelen eigenlijk precies met fysiek? Kracht? Snelheid? Lengte? Gewicht? Conditie? Moet dat allemaal verbeterd worden bij de Nederlandse voetballers? Zijn dat de vaardigheden waarop met name gelet moet worden bij het scouten en selecteren? Je kunt dat toch niet loskoppelen van al die andere vaardigheden en daar de nadruk op gaan leggen? Er zijn zat fysiek sterke voetballers die de duels verliezen van kleinere en lichtere tegenstanders omdat deze beter anticiperen, beter positie kiezen, per se het duel willen winnen en sneller handelen. Het is dan ook onverstandig om fysiek als focuspunt te nemen. Het gaat hier om voetbal en niet om gewichtheffen.
Oranje O19 was een team vol dwergen
Als Oranje O19, waarvan door onze eigen ‘kenners’ gezegd werd dat het een team was vol toptalenten, op laatste EK zowel door Engeland als Frankrijk wordt weggespeeld. Wordt zowel door de KNVB, de analysten en de pers geconcludeerd dat ze fysiek niet mee kunnen en dat we in Nederland meer op fysiek moeten gaan letten.
Hoe kort door de bocht. Jong Oranje was een team vol dwergen. Totaal niet representatief voor de lengte en fysiek van de Nederlandse voetballers en mannen. Nederland is het langste volk ter wereld. De mannen zijn gemiddeld 1.84m. Het zou een walhalla voor de voetbalsport moeten zijn! Als bondscoach Winter dan uitsluitend kleine spelers oproept, waarom wordt zijn selectiemethode dan niet bekritiseerd? Elk team heeft een paar grote, krachtpatsers nodig in de as. Helemaal achterin. En was fysiek alleen de hoofdschuldige? Heeft het zoveelste debacle van Oranje O19, Oranje O17, Jong Oranje, Oranje of welk Oranje-team dan ook, ook niet te maken met de matige techniek, inzicht, motoriek, inzet en mentaliteit van de Nederlandse talenten?
‘Winnen is een erge ziekte in het vormingsproces’
Verder wil Van Breukelen dat naast fysiek, ook winnen centraal gaat staan in het Nederlandse voetbal. Ook in de jeugdopleiding.Die visie heeft een enorm bijeffect in het jeugdvoetbal, waarmee hij geen enkele rekening houdt. Veel (jeugd)trainers willen al winnen omdat ze daar op worden afgerekend. In de clubstatuten staan vaak mooie woorden over opleiden etc, maar in de praktijk krijgt een (jeugd)trainer die teveel verliest de zak en/of een hele hoop kritiek. Winnen gaat echter altijd ten koste van opleiden. Denk maar al die jongetjes die op zaterdag op de bank zitten en niet of een paar minuten mee mogen doen. Dat komt omdat de trainer wil winnen en de in zijn ogen sterkste spelers opstelt. Maar van op de bank zitten wordt niemand beter en dan ben je dus niet bezig met opleiden.
Het per se moeten winnen is sowieso funest voor de ontwikkeling van alle jeugdvoetballers. Een jeugdteam dat MOET winnen neemt weinig risico, speelt alles over en zakt bij een 1-0 voorsprong in en schopt de laatste 10 minuten alle ballen over het hek. Acties maken, creatief denken, initiatief en lef tonen is dan uit den boze. Daar wordt geen enkele jeugdspeler – laat staan een nummer 10, buitenspeler of spits – beter van.
Bovendien, moet vooral bij de jongste jeugd het plezier voorop staan en niet de druk van het winnen. In Belgie wordt dat spottend Championitis genoemd en de KBVB ziet winnen zelfs als een erge ziekte in het vormingsproces. In Duitsland hebben ze het winnen net als de nadruk op fysiek sinds 2000 ondergeschikt gemaakt in de opleiding. Beide landen barsten nu van de goede voetballers en het talent.
Winnen is op zich prima. De echte sporttalenten willen sowieso wel winnen. Als dat er niet inzit, heb je de verkeerde talenten geselecteerd en/of ben je slecht aan het opleiden. Maar de nadruk leggen op het winnen van wedstrijden en daar de taktiek op af stemmen, zou pas vanaf de O19 teams centraal moeten gaan staan. Die nuance brengt Van Breukelen echter niet aan in zijn visie, waardoor deze enorm botst met goed opleiden.
Mentaal komt de Nederlandse voetballer tekort voor de top
Laten we het derde focuspunt van de oud-keeper er eens bij pakken: mentaliteit. Dat de mentaliteit van de Nederlandse voetballer beter moet en kan, daar heeft Van Breukelen absoluut een punt. Hij geeft alleen in zijn boek Danny Blind gelijk, die aangeeft dat je pas in de pubertijd moet moet beginnen met het aanleren van mentale vaardigheden.
Waarom zo laat daarmee beginnen? Waarom niet vanaf de jongste jeugd al beginnen met het ontwikkelen van een groei-mindset. Tegen de tijd dat die voetballers dan 18 zijn, zijn ze zo gevormd dat willen winnen, altijd inzet tonen, niet opgeven, hard werken, tegen kritiek kunnen, fouten durven maken, initiatief durven tonen, geloven in het beter kunnen worden en meer van dat soort zaken in hun mentaliteit zit verankerd.
Mentaliteit, doorzettingsvermogen, inzet en besluitvorming zijn namelijk ook allemaal vaardigheden die nodig zijn om de top te halen. Sterker nog, de toppers onderscheiden zich op die vaardigheden van de subtoppers. Toch worden die vaardigheden lang niet zo streng beoordeeld. Een jongen die technisch en vooral fysiek tekort komt wordt namelijk wel aan de kant geschoven, maar bij een zwakke mentaliteit knijpen de jeugdopleidingen ineens een oogje toe. In de visie van Van Breukelen blijven deze ‘moeilijke’ jongens nu in de opleiding (en blijft men ze pamperen) en worden ze pas in de laatste paar jaar mentaal begeleid in de hoop dat alles nog goed komt. Met die aanpak verklein je juist de kans dat je topvoetballers aan het opleiden bent. Het Nederlandse profvoetbal staat momenteel bol van dit soort mentaal zwakke jongens en een blik op de jeugdopleidingen leert dat dit alleen maar erger wordt.
Voetbal is primair een denksport. Hoe zit het dan met techniek?
Verder maakt Van Breukelen nog een kapitale denkfout. Hij zegt: “voetbal is primair een denksport.” Primair? Dat is wel heel boude uitspraak. Zonder techniek kan een voetballer denken wat hij wil en het allemaal razendsnel zien, maar dan is hij niet in staat om een bal in de kleine ruimte kort en goed aan te nemen, snel open te draaien, iemand uit te kappen, met de buitenkant een steekbal op maat te geven of de bal snoeihard in de kruising te draaien.
Van Breukelen vindt het bewijs voor zijn stelling uit zijn eigen voetbalverleden. Hij memoreert aan een wedstrijd van PSV tegen Real Madrid waarin hij een omhaal van Hugo Sanchez uit het doel ranselde, omdat Van Breukelen wist dat de bal rechts van hem zou komen. De keeper had namelijk beelden van Sanchez bestudeerd. Dat is echter vooronderzoek (hard werken) en heeft niets met denken, besluitvorming en inzicht te maken. Het enige dat Van Breukelen hiermee aantoont is dat je met een gedegen voorbereiding (het bestuderen van je tegenstander) punten kan pakken, wedstrijden en zelfs titels kan winnen.
Het is typerend voor Van Breukelen dat hij zijn visie wil bewijzen met een voorbeeld uit zijn eigen voetbalverleden en dan een voorbeeld neemt dat de plank volledig mis slaat. Bovendien ondermijnt hij met zo’n uitspraak voor de zoveelste keer zijn eigen woorden dat voetbal een open-skill-sport. Voetbal primair als denksport wegzetten is dan wel heel kort door de bocht en in strijd met zijn eerdere uitlatingen en de realiteit.
Conclusie
Van Breukelen zou er goed aan doen eens met een neuropsycholoog met verstand van motoriek (bv hoogleraar Jelle Jolles) te gaan praten om orde te scheppen in de krommingen in zijn denkwijze. Zo’n man kan namelijk perfect uitleggen wat er allemaal bij komt kijken – zowel fysiek als mentaal – om een goede voetballer te worden. Een expert op het gebied van talentidentificatie en talentontwikkeling zou in deze ook een prima gesprekspartner zijn. En dan bedoel ik geen oud-voetballer of -trainer (die missen namelijk te vaak denkniveau en praten alleen uit eigen ervaring en visie), maar iemand die daarop is afgestudeerd, onderzoek heeft gedaan en er zijn vak van heeft gemaakt.
Het is echt onvoorstelbaar dat in een sport waarbij de meeste toeschouwers komen kijken, waarin het meeste geld omgaat en die het meest vertoond wordt op televisie amateurisme het voor het zeggen heeft. In Duitsland werkt de DFB al meer dan een decennium nauw samen met wetenschappers en gebruikt wetenschappelijke inzichten om het voetbal, de trainers en de voetballers beter te maken. Daar hoef je zelf niet hoog gevoetbald te hebben om ervoor te zorgen dat er naar je geluisterd wordt.
De Nederlandse zeer gesloten voetbalcultuur is de hoofdoorzaak
In Nederland wordt er eigenlijk alleen maar geluisterd naar de kliek. Dat zijn mensen die zelf werkzaam zijn of zijn geweest in het voetbal. De hele baantjescarrousel is daar ook op afgestemd. Mensen, geluiden en meningen buiten die kring worden afgeschermd, belachelijk gemaakt en/of niet serieus genomen. Het enige argument dat daarvoor wordt gebruikt is: Wat een wijsneus, laat hem zijn mond houden, want hij heeft zelf niet of te laag gevoetbald.
De enige schuldige aan het matige niveau van het Nederlandse voetbal, de Nederlandse voetballers en de Nederlandse trainers is de zeer gesloten Nederlandse voetbalcultuur zelf. Een cultuur waarin over het algemeen degene die de meeste interlands heeft gespeeld het hoogste staat in de pikorde in plaats van degene die het beste training kan geven, het beste jeugd kan opleiden, het beste leiding kan geven of de beste visie op voetbal heeft.
Zolang die cultuur niet doorbroken wordt, zal Nederland enorm tekort blijven schieten in het benutten van haar enorme voetbalpotentieel van 1 miljoen voetballers.
———————————————————————————————————-
De site van Van Breukelen over van talent naar topspeler en over zijn boek Winnen.
Artikel over hoe Nederland wel weer terug naar de top gebracht kan worden en waar het precies aan schort.
